ساختار حدیده و نحوه کار با آن

حديده ابزاري است كه  همچون مهره داراي رزوه می باشد و از آن بعنوان دندانه روي سطح خارجي استوانه ها استفاده مي شود. در زمان کار با این ابزار، آن را بر روی قطعه مورد نظر حرکت می دهند. با پیش رفتن حدیده، پيچ به وسيله دندانه هاي حديده تراشيده می شود. ساختار حدیده نیز همچون سایر ابزارهای صنعتی دارای انواع مختلفی می باشد که در زیر به انواع آنها اشاره می کنیم.

خرید ابزار برش و سایش از ادوکس

انواع حدیده

حديده ثابت

ساختار حديده ثابت از يك قطعه مكعب مستطيل ساخته شده كه آنرا با فولاد سخت آب کاری شده است.. داخل این ابزار به شکل مهره دنده زده و لبه برش آن توسط شيارهايي  ايجاد شده است.  حدیده عموما برای قطعات كوچك مورد استفاده قرار می گیرد. حدیدهای ثابت قابل تیز شدن نیستند اما مي توان آنها را روي كار به سادگي مركز كرد و با يك مرتبه حديده كردن، پيچ را کامل نمود. از آنجا که قطر حديده هاي ثابت دستي از يك دوم اينچ بیشتر نیست، لذا براي حديده كردن قطعات بزرگ با حديده ثابت، به نیروی زیادی نیاز است.

حديده هاي شكافدار یا نوع متغیر

عمل حدیده کردن برای برخی قطعات در یک مرحله قابل انجام نیست. بویژه زمانی که پيچ دنده درشت و یا ارتفاع دندانه ها زياد باشد. حديده در يك مرتبه عمل پيچ تراشي را كامل نمي كند. در صورتی که بخواهیم عمل پيچ تراشي را در يك مرحله با بار زياد انجام دهيم، امكان شكستن يا برز كردن پيچ بیشتر می شود. به همین دلیل در این مواقع می توان از حديده هاي شكافدار (حدیده متغیر) استفاده نمود که به وسيله شيار آن مي توان قطر حديده را زياد يا كم کرد.

 حدیده های شکافدار را مي توان به آساني تیز کرد. همچنین در مراحل مختلف مي توان پيچ را بطور ساده تراشيد. در زمان استفاده از اين نوع حديده، آن را داخل دسته حديده كه فضاي مخصوصي در آن تعبيه شده است، قرار می دهند و سپس از طرفين دسته بوسيله پيچ هاي مخصوص آن را محكم می کنند.

حدیده گرد متغیر (شکافدار)

برای برخی دسته حدیده ها یک راهنما وجود دارد که موجب می شود تا ساختار حديده روي ميله اي كه بايد حديده شود كاملا عمود قرار بگیرد. روي حديده هاي متغير يك شيار وجود دارد كه مي توان آنرا بوسيله پيچي از خارج دسته تنظيم نمود و سایز قطر حديده را كوچك و بزرگ كرد تا متناسب با اندازه دلخواه شود. اگر قطر ميله بزرگ شود، ابتدا پيچ طرفين را باز كرده و قطر حدیده را بزرگتر می کنیم تا ميله را پيچ بزنیم. چنانچه پيچ كامل نشود مجددا پيچ هاي طرفين را محكم كرده و عمل حديده زني را ادامه مي دهيم تا پيچ كامل گردد.

حديده هاي دو پارچه

حديده هاي دو پارچه از دو قطعه جداگانه تشكيل شده که مي توان آنها را داخل حديده و روي دسته حديده قرار دارد. بوسيله پيچي كه در يك طرف دسته حديده است، می توان پارچه ها را به یکدیگر نزديك و يا از هم دور کرد.

 حديده هاي چپ گرد

در بعضی مواقع، بسته به نیاز کاربر باید پيچ ها بشکل چپ گرد ساخته شوند. اگر بخواهيم اين پيچ را بوسيله حديده بسازيم، باید از حديده چپ گرد (چپ تراش) استفاده كنيم. عموما بر روي حديده، حرف L كه مشخص كننده چپ گردي حديده است، حك می شود.

سایز حديده ها

براي استفاده از حديده ها بدون اينكه آنها را اندازه گيري و يا با شابلن شناسايي کنند، روي پارچه حديده ها اندازه قطر پيچ مورد لزوم و تعداد دنده در يك پيچ و يا شماري پيچ روي آنها همانند براي مهره ها شماره هایی درج می گردد.

نحوه حديده كردن

مراحل انجام حديده كاري با دست انجام می شود. بدین صورت که ابتدا قطعه مورد نظر را بطور عمود در گيره محكم بسته و سپس حديده مناسبي براي پيچ مورد نظر (با توجه به مشخصات پيچ داده شده است) انتخاب می کنیم و حديده را داخل  دسته حديده قرار داده، آنرا محكم مي نماییم. بعد از این مرحله، مقداري روغن روي قسمت مخروطي آن ریخته و حديده را از طرف مخروطي، به طور عمودي روي قطعه قرار داده و آهسته حديده را می چرخانیم تا اينكه در كار جا بگيرد. بعد از اينكه چند چرخش صورت گرفت، عمل را متوقف كرده و به حدیده نگاه می کنیم. اگر حديده روي كار عمود باشد، آن را براي عمق معيني تنظيم كرده و این عمل را تکرار می کنیم. ضمن اینکه در میانه کار باید حديده را به عقب برگردانده (به چپ گردش داده) تا براده هاي شكسته از شيار حديده خارج گردد.

 در زمان حديده كاري، توصیه می شود که از روغن مخصوص اين كار استفاده شود مگر در مواقعي كه لازم است چدن را حديده کرد. از سوی ديگر بعضي از دسته حديده ها در جهت هدايت حديده یک خط مستقیم دارند که با محور پيچ موازي است. برخی حديده ها بدون راهنما هستند که حديده كاری باید با دقت و مهارت زياد بطور عمودي صورت بگیرد. ممکن است در زمان حدیده كاري، در يك ميله دندانه هاي پيچ زياد عميق شده و در طرف مقابل آن دندانه ها داراي عمق كمتري باشند، که باید تنظیم شوند.

تراشيدن پيچ روي لوله ها

ته و سر دندانه های يك قطعه لوله پيچ شده، قدري گِرد هستند و قسمت پيچ شده لوله بصورتي مخروطي می باشد كه مقدار شيب آن سه چهارم اينچ در هر فوت است. جهت ساختن پيچ روی لوله، باید از حديده هاي لوله استفاده کرد. چنانچه حديده كوچك باشد، باید آن را در جاي حديده كه روي دسته تهيه شده است، قرار داد. حديده گير، رنگی بوده که می توان آنرا روي لوله بشکل عمودی قرار داد. راهنما از كج شدن پيچ روي لوله نسبت به محور خود جلوگيري می کند.

روغنكاري

به منظور جلوگیری از شکستن و یا هرز شدن پیچ حديده ضمن پيچ بري باید ضمن عمل، روغنكاري صورت بگيرد. نکته ای که باید به آن توجه داشت، استفاده از روغن های مخصوص برای آلیاژهای متفاوت است. زمانی که فولاد حدیده می شود، باید از روغن خوک استفاده شود تا فلز رطوبت دریافت کند. مقداری روغن ضمن عمليات، از حديده پيچ هدر می رود. گاهی براي اينكه روغن بسيار مناسبي براي روغنكاري استفاده شود، مي توان از مخلوط سفيد آب و روغن برش استفاده نمود.

حديده و قلاويز ميليمتري

ساختار حدیده شباهت زیادی به حديده و قلاويز هاي اينچي دارد با اين تفاوت كه اندازه ها بر حسب ميليمتر است. در حديده و قلاويزهاي ميليمتري نيز دنده درشت و دنده ريز وجود داشته و علاوه بر آن، یک پيچ چپ و راست دارد  كه علامت هر يك روي حديده و قلاويز نوشته شده و بصورت یکسان عمل می کند. مشخصات بر روي حديده و قلاويزهاي اينچي نوشته شده است. برای مثال پيچ و مهره بيست در دو M كه M علامت ميليمتر و 20 قطر خارجي پيچ و يا مهره و 2 گام دندانه ها است.

مطالعه بیشتر: آشنایی با انواع ابزار قلاویز

رزوه تراشي با حديده

رزوه هاي مستقيم و مخروطي خارجي تا قطر حدود يك و يك، دوم اينچ (37 سانتيمتر) را مي توان توسط حديده های مخصوص با سرعت تراشيد. اساساً اين حديده ها شبيه به مهره هاي سخت شده هستند كه چند شيار طولي در آنها ايجاد شده است. در محل تقاطع  حدیده، هر شيار با رزوه يك لبه برنده تشكيل شده است. لبه هاي برنده يك سر حديده قدري پخ شده اند. این کار به به شروع درگيري حديده و قطعه كار كمك كند و چند رزوه ديگر به عمق كامل تراشيده نمي شوند. حديده هاي رزوه كاري از نوع فولاد ابزار تندبُر يا فولاد كربن دار ساخته مي شوند.

حديده رزوه كاري يكپارچه

حديده يكپارچه استفاده زیادی در صنعت ندارند چرا که قابلیت جبران فرسايش آن در اثر كار از بین رفته است. نوع يكپارچه بريده شده را مي توان بوسيله پيچ در محدوده كوچكي تنظيم نمود و پيچ فرسايش حديده را جبران و با رزوه منطبق ساخت. اين نوع حديده ها معمولا در يك دسته بسته و سپس با دست چرخ داده مي شود. هنگام استفاده از آنها باید از نوعي ماده روانساز استفاده نمود تا رزوه ها نرمتر شوند و در عین حال، عمر حديده افزايش يابد.

سرحديده هاي بازشو

حديده هاي يكپارچه فقط با پيچيدن از روي قطعه كار باز مي شوند. از اینرو در ماشين هاي توليدي سريع، قابلیت بالایی ندارند و براي تراش رزوه هاي خارجي بوسيله ماشين گردتراش با ابزارگاه چرخان، ماشين پيچ تراشي و ماشين هاي رزوه كاري مخصوصي از سرحديده هاي باز شو استفاده مي شود.

سه نوع سرحديده بازشو وجود دارند كه هر كدام داراي چند دسته ابزار چند لبه هستند. اين لبه ها را مي توان براي تيز كردن يا تغيير اندازه رزوه از روي سر حديده باز كرد. به اين ترتيب مي توان يك سر حديده را براي چند اندازه رزوه بکار برد. ابزار هاي تراش در جهت شعاعي يا در جهت مماس بر قطعه نصب می شوند که سطح تماس لبه هاي برنده با قطعه كمتر می شود و اصطكاك مالشي تنزل می یابد.

در يك نوع سرحديده لبه هاي برنده دايره اي شكل بوده که جهت ايجاد لبه هاي تیز، قسمتي از دايره برداشته شده است.  فرایند خارج شدن لبه هاي تراش از درگيري با قطعه كار در سر حديده هاي مختلف، متفاوت می باشد اما پس از ايجاد رزوه به طول مورد نظر، سرحديده باز مي گردد. در سر حديده هايي كه بر روي ماشين گرد تراش با ابزار گاه چرخان بسته مي شوند، پيش از شروع رزوه كاري لبه هاي تراش را با يك اهرم دستي در وضعيت بسته تنظيم مي كنند.

سر حديده هاي بازشو که در ماشين هاي پيچ تراشي و ماشين هاي رزوه كاري خودكار استفاده می شوند و به مكانيزم خلاص كننده اي مجهز هستند، در شروع هر دوره، كار لبه هاي تراش را بطور خودكار بسته می شود. ساختار حدیده گِرد شکاف‏دار قطعه‏ای به شکل دایره بوده که در امتداد یکی از شیاره‏ها دارای شکاف است که جهت تنظیم دقیق، با استفاده از 3 پیچ تنظیم تعبیه شده در دسته ‏حدیده ایجاد شده است. حدیده 2،5 از دو قطعه آزاد تشکیل می‏شود که در دسته‏ حدیده قرار می‏گیرند. پیچ کوچکی برای تنظیم روی دسته ‏حدیده قرار گرفته است. حدیده مهره‏ای دارای ساختار 6 گوشه ای بوده که رزوه جدید ایجاد نمی‏کند، بلکه کار آن «ترمیم» رزوه‏های آسیب دیده است.