- دستگاه مولتی متر دیجیتال چیست؟
دستگاهی است که از طریق آن می توان چند کمیت مختلف را اندازه گیری کرد، دستگاه مولتی متر دیجیتال نام دارد. تمام مولتی مترها شباهت زیادی با یکدیگر داشته و اختلاف آنها در جزئیات است. دستگاه مولتی متر دیجیتال متشکل از یک قاب متحرک است که درون یک میدان مغناطیسی دائمی قرار گرفته و با چرخش خود سیگنال را نشان می دهد. زمانی که جریان معینی از قاب عبور می کند، صفحه دیجیتال متصل به مولتی متر تغییر کرده و مقدار جریان قابل مشاهده است. روی صفحه آومتر بخش های صفحه دیجیتال، کلید انتخاب یا سلکتور و ترمینال ها و دکمه های تنظیم کننده دیده می شود.
در دستگاه مولتی متر دیجیتال مورد نظر روی صفحه، برای کمیت های مختلف، قوس های مدرج در چهار ردیف تعیین و هر ردیف به درجات مختلف تقسیم شده اند. برای شدت جریان از حرف A، برای اختلاف پتانسیل بر روی صفحه از علائم V، برای مقاومت الکتریکی از حرف W، برای جریان متناوب حروف AC و برای جریان مستقیم از DC استفاده می شود. درجه بندی مربوط به مقاومت الکتریکی از سمت راست به چپ و سایر درجه بندی ها از چپ به راست مشخص شده اند.
از طریق سلکتور کلیدی می توان که بر روی صفحه دایره ای شکل حول خود حرکت می کند، درجاتی قرار دارند که حوزه کار دستگاه را نشان می دهند. اعدادی نمایش داده شده ممکن است کوچکتر یا بزرگتر از درجات قوس های مدرج باشند. در عمل، حوزه کار انتخاب شده را بر اساس آخرین عدد قوس مدرج تقسیم و سپس نتیجه (ضریب قرائت) را در عدد متقابل به عقربه ضرب می کنیم. این کار برای مشخص شدن مقدار کمیت می باشد.
- ایمنی در زمان کار با دستگاه مولتی متر
زمان کار با دستگاه مولتی متر دیجیتال توجه به برخی نکات اهمیت دارد که عبارتند از:
- دستگاه باید با احتیاط جا به جا شود تا از صدمه و سقوط دستگاه جلوگیری شود.
- به منظور اندازه گیری شدت جریان، باید دستگاه به طور سری در مدار قرار بگیرد.
- در زمان اندازه گیری مقاومت ابتدا باید جریان برق قطع شود تا از اسیب دستگاه جلوگیری شود.
- به منظور اندازه گیری اختلاف پتانسیل باید دستگاه به طور موازی بین دو نقطه از مدار قرار بگیرد.
- پیچ تنظیم صفر دستگاه را نباید دستکاری کرد، زیرا پیچ دستگاه ظریف است و ممکن است فنر مربوط به آن قطع و دستگاه خراب شود.
- زمان اندازه گیری کمیت ها باید کلید سلکتور روی بیشترین درجه قرار بگیرد و در صورت لزوم به تدریج آن را کاهش داد تا از صدمه به دستگاه جلوگیری شود.
- کلید سلکتور باید در جهت حرکت عقربه های ساعت حرکت کند. این کار باید به سرعت انجام شود.
- نحوه عملکرد دستگاه مولتی متر دیجیتال
- اندازه گیری مقاومت
ابتدا باید کلید سلکتور را روی بیشترین پله (Range) مقاومت قرار داد و سپس فیش قرمز به درون ترمینالی که مربوط به مقاومت یا (+) است و فیش سیاه رنگ درون ترمینال (-) یا (com) مشترک قرار داد. سر دیگر این فیش ها نیز باید به طور صحیح به به طرفین مقاومت مورد نظر وصل کنیم.
- نحوه اندازه گیری ولتاژ مستقیم
در این مرحله باید سلکتور را بر روی Dc گذاشته و سپس فیش قرمز را درون ترمینال (+) یا ترمینالی که مربوط به ولت است و فیش سیاه رنگ را درون ترمینال (com) قرار داد. سر دیگر آنها را به طور صحیح باید به قطبین مولد یا دو نقطه از مدار وصل و ولتاژ اندازه گیری شود.
- طرز اندازه گیری شدت جریان مستقیم DCm
در این مرحله باید یکی از فیشها را به COM و دیگری را به mA متصل کرد و سپس دو سر فیش را هم به قطبین مولد یا دو نقطه از مدار وصل و شدت جریان را اندازه گیری کنیم. جهت اندازه گیری شدت جریان های بیش از 300mA تا 10A باید فیش قرمز رنگ درون ترمینال 10A قرار بگیرد.
- طرز اندازه گیری ولتاژ متناوب ACV
برای اندازه گیری ولتاژ متناوب ACV باید کلید سلکتور را روی ACV و یکی از فیشها را درون ترمینال COM قرار داد و سپس دیگری را به ترمینال مربوط به ولت متصل کنیم.
- طرز اندازه گیری شدت جریان متناوب ACA
برای اندازه گیری شدت جریان متناوب ACA، باید فیش قرمز را درون ترمینال مربوط به Ma یا در صورت لزوم به ترمینال 10A و فیش سیاه رنگ را درون ترمینال (COM) وصل کنیم.
ممکن است که ترس از برق گرفتگی و یا هر حادثه ای دیگر مانع کنجکاوی شما شود. این در حالی است که می توان با رعایت تمامی اصول و نکات ایمنی از لذت کشفیات جدید و یا حتی شنیدن صدای یک بوق ساده برخوردار شوید. دستگاه مولتی متر دیجیتال دارای انواع مختلفی هستند که هر یک قابلیت های متفاوتی نیز دارند.
- مولتی متر selector
دستگاه مولتی متر دیجیتال selector به منظور اندازه گیری کمیت هایی همچون اختلاف پتانیسل، مقاومت و جریان مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین این دستگاه برای استفاده از selector دستگاه به ترتیب بر روی واژه های volt- ohm – ampere قابل استفاده است و روی دسته آن، یک نشانگر قرار دارد که دامنه کاری را اندازه گیری می کند. دستگاه 1مولتی متر selector نیز همچون سایر سیستم دیگر، دو ترمینال آند و کاتد دارد که برای استفاده صحیح از دستگاه، باید سیم مشکی را به ترمینال منفی و سیم قرمز را به ترمینال مثبت متصل کرد. با فشار دادن دکمه power دستگاه می توان اندازه گیری را آغاز کرد.
برای مثال تصور کنید مقابل قابل اندازه گیری 100 اهم باشد. از آنجا که سلکتور روی 1*R ایستاده عقربه عدد 100 را نشان می دهد، اگر رنگهای روی مقاومت پاک شده باشند، مقاومت 100 اهمی را نشان می دهد. در صورتی که مقاومت 5 کیلو اهم بیشتر باشد، عقربه تقریبا روی علامت بی نهایت قرار می گیرد که در این شرایط نمی توان مقدار مقاومت را خواند. به همین دلیل سلکتور را روی R*10 قرار می دهیم. چرا که اگر عقربه عددی را که نشان می دهد باید در عدد 10 ضرب شود تا مقدار اصلی مقاومت خوانده شود.
برای مثال چنانچه مقاومت 10 کیلو اهم باشد، عقربه روی یک کیلو اهم قرار می گیرد و در صورتی که یک کیلو را در عدد 10 ضر کنیم، مقدار اصلی مقاومت (همان 10 کیلو اهم، حاصل می شود. در این ردیف، Range یا مبنا نیز بیشتر از 50 کیلو اهم قابل خوانش نیست. بنابراین در صورتی که مقاومت بیشتر از این مقدار باشد، باید سلکتور را روی R*100 قرار داد و سپس عدد عقربه را در 10 ضرب کرد. هر زمانی که مبنا و یا رنج در قسمت آزمایش مقاومتها تعویض شود، باید عقربه را میزان یا Adjust کرد.
- نحوه میزان کردن عقربه (calibration)
در صورتی که سلکتور بر روی RX قرار بگیرد، باید دو سیم اهم متر نیز به یکدیگر متصل شوند. با این کار عقربه منحرف می شود و باید روی عدد صفر قرار بگیرد. چرا که مقاوتی بین دو سیم اهم متر وجود ندارد. اما اگر این کار ممکن نشد، باید عقربه را با ولومی که سمت راست اهم متر با علامت اهم نشان داده شده، تنظیم کرد. این کار باعث می شود تا عقربه بر روی عدد صفر بی حرکت بماند. پس از این باید مقاومت مورد نظر آزمایش شود.
ولتاژ مستقیم DC.V دارای 6 مبنای اندازه گیری است که قابلیت اندازه گیری از 0.25 ولت تا 1000 ولت مستقیم را دارد. این قسمت نیز تقریبا مانند اهم کار می کند. به این صورت که اگر سلکتور را روی 10 ولت قرار دهیم، دستگاه می تواند حداکثر تا 10 ولت را نشان دهد. این طبقه بندی اعداد را روی صفحه قسمتی که سه طبقه عدد قرار دارد، قابل مشاهده است.
سمت چپ مدار نیز با DC.V و میلی آمپر مشخص شده است. در صورتی که قصد داشته باشید تا یک باطری و یا منبع تغذیه جریان مستقیم را آزمایش کنید، باید سیم منفی دستگاه را به منفی منبع تغذیه و سیم مثبت دستگاه را به مثبت منبع تغذیه متصل کنید. در صورتی که باطری به عنوان مثال شش ولت است، باید سلکتور را روی عدد 10 قرار دهید. در این صورت عقربه عدد 6 را نمایش می دهد. این در حالی است که اگر باطری شما از 10 ولت بیشتر و از 50 ولت کمتر باشد، باید سلکتور را روی عدد 50 قرار داد و اگر بیشتر از این مقدار باشد، باید عقربه بر روی 1000 ولت قرار بگیرد.
به منظور اندازه گیری جریان مستقیم، باید همانن ولتاژ عمل کرد. به این صورت که اگر سلکتور را روی عدد 0.5 قرار دهیم، دستگاه حداکثر می تواند تا 0.5 میلی آمپر را اندازه گیری کند و اگر بر روی عدد 10 قرار بگیرد، حداکثر 10 میلی آمپر و اگر بر روی روی 250 باشد می تواند تا 250 میلی آمپر را اندازه بگیرد.